Świadczenie rodzicielskie dedykowane jest osobom, które w związku z urodzeniem dziecka nie otrzymały zasiłku macierzyńskiego.
Mogą z niego skorzystać osoby, które nie podlegały ubezpieczeniu społecznemu. Brak odpowiedniego okresu ubezpieczenia powoduje, że rodzicowi nie przysługuje zasiłek macierzyński z organu emerytalno-rentowego np. ZUS.
Wniosek o wypłatę świadczenia może złożyć jeden z rodziców dziecka, opiekun faktyczny dziecka, rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), jak również osoba, która przysposobiła tzn. adoptowała dziecko.
Świadczenie wypłacane jest w wysokości 1000 zł miesięcznie.
Prawo do świadczenia rodzicielskiego nie jest uzależnione od dochodu rodziny.
Świadczenie rodzicielskie przysługuje od miesiąca urodzenia, przysposobienia lub miesiąca objęcia dziecka opieką, jeżeli wniosek zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia urodzenia, przysposobienia dziecka lub objęcia dziecka opieką. Wniosek złożony po tym terminie powoduje, że świadczenie przysługuje od miesiąca złożenia wniosku.
Dnia 19 marca 2025 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. 2024 poz. 1871). Ustawa wprowadza dodatkowy uzupełniający urlop macierzyński do 8 tygodni lub do 15 tygodni – w zależności od okresu hospitalizacji i tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, lub jego masy urodzeniowej. Konsekwencją zmian dokonanych w kodeksie pracy oraz w przepisach regulujących przysługiwanie zasiłku macierzyńskiego jest również zmiana w ustawie o świadczeniach rodzinnych dotycząca świadczenia rodzicielskiego.
Określono 4 przypadki wydłużenia świadczenia rodzicielskiego za okres pobytu dziecka w szpitalu po urodzeniu:
W związku z wprowadzonymi regulacjami dodano przepisy przejściowe zgodnie, z którymi nowe przepisy stosuje się także do osoby, która w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. 19 marca 2025 r.) jest uprawniona do otrzymywania świadczenia rodzicielskiego lub otrzymuje świadczenie rodzicielskie. W takim przypadku prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się na wniosek osoby uprawnionej do otrzymywania świadczenia rodzicielskiego lub otrzymującej świadczenie rodzicielskie złożony nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po upływie okresów, o których mowa w art. 17c ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych.